Егер сіз жайлы өмір сүріп, дені сау және энергияға толы, барлық нәрселер оңай шешілетін, бәріне уақыт жеткілікті және әрқашан бақытты болғыңыз келеді десем қателеспеймін, солай ма? Исламда мұның бәрін бір сөзбен “Береке” деп атауға болады, бұл "Алланың разылығы" дегенді білдіреді.
Сенімді хадисте**** Әбу Умаманың (Алла оған риза болсын) сөздерінен Алланың елшісі (оған Алланың сәлемі мен разылығы болсын): "Шынында да, Киелі Рух (Жәбрейил періште) маған адам өзінің мерзімі келмейінше өлмейді және ол өз тағдырын таусылғанша өлмейді деп шабыттандырды. Сондықтан Алладан қорқыңыз және ең жақсы жолмен жүруге ұмтылыңыз. Аллаға мойынсұну арқылы оны іздеуге ешбір жағдайда кедергі болмасын, өйткені, шынында да, Алланың қолында бар нәрсені тек Оған мойынсұну арқылы алуға болады"-деген.
Сонымен, ризықты көркем түрде алу үшін қалай және не істеу керек?
Жалпы, көп нәрсе емес. Жоғарыдағы Хадистен көрініп тұрғандай, Сіз тек Алланың Заңдарын ұстануыңыз керек: ысырап етпеу, садақа беру, рұқсат етілген жолмен ақша табу және харамдық (өсімқорлық) пайызбен мәмілелерге араласпау.
Уа, иман келтіргендер! Аллаға қарсы келіп, асы болудан сақтаныңдар! Егер шын мүмін болсаңдар, өздеріңнен өсім шартымен қарыз алған адамдардың мойнындағы өсімнен түсетін алашақтарыңды алмаңдар. Егер олай істемейтін болсаңдар, Алла және елшісінің сендерге қарсы соғыс ашатынын біліп қойыңдар. Ал егер шынымен тәубеге келіп, өсім алудан түбегейлі бас тартсаңдар, негізгі қаржыларың өздеріңде қалады. Осылайша өзгелерге қиянат жасамаған әрі өздерің де қиянатқа ұшырамаған боласыңдар. («Бақара» сүресі, 278-279 аяттар)
Аяттан көрініп тұрғандай, банктік несиелер бұл өте қауіпті және олар берекені алып қана қоймай, одан да ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін.
Егер банктік несие бар болса және оны мерзімінен бұрын өтеудің қаржылық мүмкіндігі болмаса ше?
Осыған байланысты, бүгін клиентке «Таваррук» деп аталатын сауда мәмілесі нәтижесінде алынған ақшалай қаражатпен несие бойынша берешекті жабуға мүмкіндік беретін әдіс туралы айтқым келеді.
Таваррук – бұл ақша қаражатын алу үшін жасалатын тауарды сатып алу-сату мәмілесі. «Таваррук» арқылы банктік несиені халал бөліп төлеуге қайта ресімдеу үдерісі бірнеше кезеңнен тұрады:
Осылайша, бізде не бар: Клиент ИК-ден тауарды бөліп төлеу арқылы сатып алды, бірақ оны бірден толық құнына қайта сатты. Түскен қаражатпен ол өзінің бар несиесін өтеді (ол бастапқыда ИК-ге осы үшін жүгінген), енді Клиентке бөліп төлеу арқылы сатып алынған тауар үшін қарызды өтеу ғана қалады.
Таваррук – бұл ақша қаражатын алу үшін жасалатын тауарды сатып алу-сату мәмілесі. «Таваррук» арқылы банктік несиені халал бөліп төлеуге қайта ресімдеу үдерісі бірнеше кезеңнен тұрады:
- Клиент Ислам компаниясына (ИК) банктік несиені қайта ресімдеу туралы өтінішпен жүгінеді;
- ИК-де клиенттің несиесін өтеуге қаражат бар, бірақ оларды клиентке пайызбен беруге болмайды, өйткені бұл рибой* болады, сондықтан «Тауарлық Мурабаха» деп аталатын бірқатар операцияларды жүргізу керек.
- Сонымен, клиенттің өтінішінен кейін ИК тауар биржасындағы белгілі бір сатушыдан*** биржалық тауарды** сатып алады;
- Тауар биржасындағы биржалық тауарды сатып алғаннан кейін бұл тауар Клиентке қайта сатылады;
- Бірақ Клиентке тауар қажет емес, ол өзінің қолданыстағы несиесін өтеуі керек, сондықтан Клиент ИК-ге осы биржалық тауарды соңғы сатып алушыға (үшінші тұлғаға) сатуды тапсырады;
- Әрі қарай, ИК (клиенттің атынан) осы тауарды қайта сатады және бос ақша қаражатын алады, оның иесі енді біздің Клиент болып табылады. Оған осы түскен қаражатпен несиесін өтеу ғана қалады.
Осылайша, бізде не бар: Клиент ИК-ден тауарды бөліп төлеу арқылы сатып алды, бірақ оны бірден толық құнына қайта сатты. Түскен қаражатпен ол өзінің бар несиесін өтеді (ол бастапқыда ИК-ге осы үшін жүгінген), енді Клиентке бөліп төлеу арқылы сатып алынған тауар үшін қарызды өтеу ғана қалады.
Сонымен, "Таварруктың" несиеден қандай артықшылықтары бар?
- онда өсімқорлық жоқ,
- белгіленген сауда үстемақысы бар,
- қарызды мерзімінен бұрын өтегені үшін айыппұлдар жоқ,
- кешіктірілген төлемдер үшін айыппұлдар бар, бірақ олар қайырымдылыққа жіберіледі, бұл AAOIFI Халықаралық шариғат стандарттарына (исламдық қаржы институттарының Бухгалтерлік есеп және аудит ұйымы) сәйкес келеді.
Риба * (ربا — өсу, өсім, өсімқорлық) — шариғатта: ақшаны қарызға беру немесе мәміле жасау кезінде келісілген ақшаның немесе белгілі бір тауарлардың заңсыз өсуі. Рибаға сонымен қатар бір тарап бұл үшін ешқандай күш жұмсамай-ақ пайда табатын мәміле жатады. Мұндай мәмілелерге, сондай-ақ пайызбен ақша беруге шариғат тыйым салады және ауыр күнәлардың бірі болып табылады.
Биржалық тауар * * - алтын мен күмістен басқа кез келген металл
Тауар биржасы*** - таза бәсекелестіктің көтерме нарығы (сатып алушылар мен сатушылар бағаларға әсер ете алмайтын, бірақ оны сұраныс пен ұсыныс арқылы қалыптастыратын нарық жағдайы), онда белгілі бір ережелер бойынша оңай ауыстырылатын тауарларды сатып алу-сату мәмілелері жүзеге асырылады.
Әбу ну ' аймға "Әл-Хилла" 10/27 сенімді хадисте****, әл-Къуда ' және "әл-Муснад" 1151-де келтірілген. Хадис сенімді. "Сахих әл-джами'" 2085 қараңыз.