Қадір түні – үлкен сауап пен жақсылыққа толы түн. Құранда оның мың айдан қайырлы екені айтылған. Мың ай, сексен үш жыл төрт айға тең.
Бұл түнді ғибадатпен өткізген адам бақытты
Расында, бұл түнді ғибадатпен өткізген адам сексен үш жылдан астам ғибадат еткен адам сияқты, ал одан қаншалықты көп екені бір Алла Тағалаға мәлім. Негізінде бұл Алланың құлдарына берген үлкен нығметі.
Әйгілі сахаба Әнас бин Малик (р.а.) Алла Елшісінің (ﷺ) былай дегенін жеткізеді: «Алла Тағала Қадір түнін тек менің үмметіме берді, бұрынғы қауымдар оны қабылдамады».
Ұлы мейірімділіктің себебі
Хадистерде бұл мейірімділіктің себептері туралы әртүрлі нұсқалар келтірілген. Сонымен, кейбір хадистерде Алла Елшісінің (с.а.с.) бұрынғы жамағаттардың ұзақ ғұмыры мен үмметінің өкілдерінің қысқа ғұмырын көргені айтылады. Мұсылмандар игі істерде басқа жамағаттарды қуып жетуді қаласа да, жас ерекшелігіне байланысты бұл мүмкін болмас еді. Бұл Алла Елшісін (ﷺ) қатты ренжітті, сондықтан Алла Тағала осы ұлық түнді нәсіп етті.
Басқа нұсқа бойынша, Алла Елшісінің (ﷺ) Алла Тағалаға мың ай құлшылық еткен Бәни Исраилден бір кісіні айтқаны белгілі болды. Мұны естіген сахабалар оны «ақ қызғанышпен» қызғанып, оларға рақым етіп, Алла Тағала бұл түнді мың айға тең етіп түсірді.
Басқа бір хадисте Алла Елшісінің төрт пайғамбарды айтқаны айтылады. Сексен жыл бойы ғибадатпен айналысып, Аллаһ Тағалаға бір сәтке де қарсы шықпаған Аюб, Зәкәрия, Хезкил, Юша (а.с.). Мұны естіген тақуа сахабалар таң қалды, сосын Жәбірейіл (а.с.) келіп, Қадір сүресін оқиды.
Қадір түні қай күн?
Бұл мәселеде ғалымдар арасында үлкен келіспеушіліктер бар. Төменде біз негізгі нұсқаларға тоқталамыз. Бірінші нұсқа бойынша Рамазан айының 27-ші түні – Қадір түні. Екіншісі, Қадір түнінің тек Рамазан айымен шектелмейтінін, оның жыл бойы кез келген айларда болуы мүмкін екендігін айтады. Үшінші нұсқаны жақтаушылар оның нақты күнін белгілемей, Рамазан айының соңғы онкүндігінің тақ түндерінің бірінде келетінін алға тартады.
Біздің елде олар бірінші нұсқаны ұстанып, Қадір түнін Рамазан айының 27-сінде күтеді. Бұл пікір келесі хадиске негізделген:
- Имам Ахмад, Абдулла ибн Омардың (Алла екеуіне де разы болсын) сөзінен Алла Елшісінің (ﷺ) былай дегенін жеткізеді:
«Қадір түнін күткен адам, оны жиырма жетінші түнде күтсін»;
- Имам Муслим, Ахмад, Әбу Дәуіт және Тирмизи риуаят етеді: Убай бин Каъб:
«Өзінен басқа ешбір Тәңір жоқ Алланың атымен ант етемін, бұл түн Рамазан айында (Қадір түнінің басқа мезгілдерінде болмайтынына ант етіп, екінші нұсқаны теріске шығарды) және Аллаһпен ант етемін, мен қандай түн екенін білемін. Бұл түн – Алла Елшісінің (ﷺ) тұруды (ғибадат етуді) бұйырған түні, бұл – жиырма жетінші түн. Оның белгісі - бұл күні таңертең сәулесіз ақ күн шығады.
Үшінші көзқарасты жақтаушылар өздерінің ұстанымдарының дұрыстығына дәлел ретінде Айшадан (р.а.) Алла Елшісінің (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) мына хадисін келтіреді:
«Қадір түнін Рамазан айының соңғы он күнінің тақ түндерінен іздеңдер».
Ғалымдардың көпшілігінің пікірінше, Рамазан айының соңғы он күні жиырма бірінші түнде басталады, осы есеп бойынша Қадір түнін Рамазан айының 21, 23, 25, 27, 29-ында іздеу керек.
Құран түсірілген түн
Қадір түнінде Құран түсірілді, бұл туралы «Қадір» сүресінде Алла Тағала былай дейді:
"Анығында, Біз (Құранды) Қадір түні түсірдік". "Қадір түні не екенін білесің бе?". "Қадір түні - (игіліктегі) мың айдан артық". "Сол түнде, Алланың әмірімен барлық істі реттеу үшін (аспаннан) періштелер және Жәбірейіл түседі", "Бұл түнде таң атқанша (Алла тағаланың) "сәлемі" жалғасады", - делінген.
«Анығында, Біз оны (Құранды) Қадір түнінде түсірдік», яғни бұл түнде Ләуһуль Махфуздан Құран көкке түсірілді.
Осы түннің маңыздылығын анықтау үшін осының өзі жеткілікті болар еді, ол өте ұлық, бірақ бұл түнде басқа да көптеген мүбәрәк құндылықтар бар.
Сонда Алла Тағала сұрайды:
«Қадір түнінің не екенін білесің бе?».
Яғни, бұл түннің ұлықтығы мен артықшылығын, онда қанша сауап, ізгілік пен құндылықтар барын білесіз бе?
Содан кейін Өзінің сұрағына өзі жауап бере отырып, оның кейбір құндылықтары туралы айтады:
«Қадір түні мың айдан қайырлы».
Имам Әс-Са’ди (р.а.) өзінің «Тәфсирінде» бұл аяттың түсіндірмесін былай деп жазады:
– Бұл оның құны мың айдан қайырлы, ал бұл түнде жасалған амал бұл түні жоқ мың айда жасалған амалдан қайырлы дегенді білдіреді.
Бұл кімді болса да таң қалдырады: Алла Тағала бұл әлсіз үмметке сондай сауап берді. Бұл түн ерекше түн: бұл түнде жасалған амал мың айда жасалған амалмен теңеледі, бұл – тұтас өмір, әрі қарапайым адам емес, сексен жылдан астам өмір сүрген ұзақ ғұмыр.
«Бұл түнде періштелер түсірілді».
Ибн Кәсир өзінің «Тәфсирінде» Алла Тағаланың сөздеріне түсініктеме бере отырып: «Яғни, бұл түнде періштелердің түсуі өзінің ерекше рақымына қарай еселенеді. Періштелер Құран оқу кезінде түскен кезде Алланы зікір еткендердің жиындарын қоршап, ілім іздеушіге қанат қағып, оны ұлықтайды.
Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын "Қадір түні жерге түсетін періштелердің саны жер бетіндегі майда тастардан да көп болады" (Ибн Хузайма).
Бұл туралы Аллама Рази (р.а.) былай деп жазады:
«Періштелер сені (адамды) алғаш көргенде, олардан жиіркеніп, олар: «Уа, Алла, жер бетіне зұлымдық тарататын және қан төгетіндей жаратылыс жараттың», - деді. Содан кейін ата-анаң сені алғаш рет көргенде: бір тамшы сұйықтық, сонда сен оларды да жиіркендің. Сондықтан ол киімдеріне тиіп кетсе, оны жууға мәжбүр болды. Бірақ Аллаһ бұл сұйықтықтың әдемі түрін бергенде, ата-ананың мейірімі мен жақсы көруі керек еді. Ал бүгін Қадір түнінде Аллаға құлшылық етіп, танумен айналыссаң, періштелер сен туралы айтқан сөздері үшін кешірім сұрау үшін түседі».
«Рух та осы түнде түсірілді».
Яғни, бұл түнде Жәбірейіл (ғ.с.) да түседі. Тафсиршілердің «Рух» сөзінің мағынасы туралы бірнеше пікірлері бар. Бірақ тафсиршілердің көпшілігі бұл Жәбірейіл (ғ.с.) екеніне келіскен."Аллама Рази (р.а.) Жәбірейіл (ғ.с.)-ның басқа періштелерден артықшылығына байланысты бұл пікірді дұрысырақ деп санайды. Сондықтан барлық періштелерді атап өткеннен кейін ол туралы бөлек айтылды.
«Сунан» кітабында Бәйһақи хазірет Әнәстан (р.а.) жеткен хадисте Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын):
«Жәбірейіл (ғ.с.) періштелердің бір тобымен бірге түседі де, зікірлермен және басқа ғибадаттармен айналысып жатқанын көрсе, олар оған рақым сұрайды».
«Раббыңның әміріне сай, Оның барлық әмірлерін орындау».
«Барлық бұйрықтар» деген сөздерді былай түсінуге болады: осы Ұлы түнде бас періште Жәбірейіл алдымен Құранның алғашқы аяттарын және өзінің Алланың Елшісі болып сайланғаны туралы хабарды Мұхаммед пайғамбарға (с.ғ.с.) әкелді.
«Мазахирул-хақ» кітабында бұл түннің маңыздылығына баса назар аударылған, өйткені бұл түнде періштелер жаратылған. Бұл түнде Адамның (а.с.) еті үшін заттың жиналуы басталды, бұл түнде жәннатқа ағаш отырғызылды.
Көптеген хадистерде де бұл түнде дұға қабыл болатыны айтылған. «Дурра Мансурда» бір хадисте Иса (ғ.с.) сол түні көкке көтеріліп, сол түні Бәни Исраилдің тәубелері қабылданғаны айтылады.
«Ол күн шыққанға дейін тыныштықта».
Кейбір хадистерде періштелердің мүміндерге сәлем беретіні (яғни, сендерге салауат айтады), періштелердің бір тобы кетіп, екіншісі келетіні айтылады. Бұл аяттың тәпсірінің тағы бір нұсқасы бар, ол бұл түннің зұлымдық пен зұлымдықтан толық тыныштық (сәлем) екенін көрсетеді.
Бұл түн (барлық береке-бірлікпен) таң атқанға дейін жалғасады. Оның берекесі түннің белгілі бір бөлігінде болғаны емес, Алла Тағаланың рақымы мен рақымының көрінісі таң атқанға дейін жалғасады.
Бұл түнде не істеу керек
Айша (р.а.) Пайғамбарға (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) бұрылып: «Уа, Алланың Елшісі, егер мен Қадір түнінің қай түн екенін білсем, онда не айтуым керек», - деп сұрады, (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) былай деп жауап берді:
«Аллаһым, расында Сен кешірімдісің, кешіруді жақсы көрушісің, мені де кешір». (Ахмад, Ибн Мажа және ат-Тирмизи).
«Аллахумма иннака 'афуввун. Тухыббуль-'афва. Фа'афву 'аннии»
Алла Елшісінің (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) өзі де соңғы он түнде құлшылыққа ынталы болған, Айша анамыз былай дейді:
«Рамазан айының соңғы он күні келгенде Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) түндерін құлшылықпен өткізіп, отбасы мүшелерін оятып, ғибадатқа ерекше құлшыныс танытты» (Бұхари, Муслим).
Жоғарыда айтылғандарға сүйенсек, Қадір түні Рамазан айының ең маңызды қасиеті болып табылады. Мейірімді Алла осы түнді әрқайсымызға Өзінің ұлылығын еске алып, құлшылық ету, Құран оқу және басқа да ғибадаттармен өткізуді нәсіп етсін.
Сілтеме: azan.kz